Κώστας Κρυστάλλης: ο ηπειρώτης λογοτέχνης που ύμνησε όσο κανείς άλλος τα λεβέντικα βουνά και την ζωή της υπαίθρου

Με αφορμή τον θάνατο του ποιητή και λογοτέχνη Κώστα Κρυστάλλη σε ηλικία μόλις 26 χρόνων σαν σήμερα 22 Απριλίου σας παραθέτουμε μερικά βιογραφικά στοιχεία.

Ο Κώστας Κρυστάλλης γεννήθηκε το 1868 στο Συρράκο της Ηπείρου. Ήταν γιος του  εμπόρου Δημητρίου Κρυστάλλη και της συζύγου του Γιαννούλας, το γένος Ψαλίδα. Μαθητής  της Ζωσιμαίας Σχολής στα Ιωάννινα εξέδωσε το φλογερό πατριωτικό ποίημα «Αι σκιαί του Άδου» (1887), στο οποίο εξυμνούσε με πάθος τους εθνικούς αγώνες και τους ήρωες του 1821. Η Ήπειρος, όμως, ήταν τότε σκλαβωμένη και οι Τούρκοι καταζητούσαν το νεαρό ποιητή. Για ν’ αποφύγει τη σύλληψη αναγκάστηκε να φύγει στην Αθήνα, όπου δούλεψε σκληρά.Εργάστηκε ως στοιχειοθέτης σε τυπογραφείο, συντάκτης του περιοδικού «Εβδομάς», λημματογράφος στην εγκυκλοπαίδεια «Μπαρτ και Μπεκ» και  ως υπάλληλος στα εκδοτήρια των Σιδηροδρόμων Πελοποννήσου. Τα εισοδήματά του  ήταν πενιχρά και μη έχοντας επαρκείς πόρους ζούσε σε  υπόγεια, που του έφθειραν την υγεία. Προσβλήθηκε από φυματίωση.

Από  την ασίγαστη λαχτάρα για επιστροφή στην Ηπειρο, γεννήθηκε η ειδυλλιακή ποίησή του. Ο Κρυστάλλης έγραψε  τα πεζογραφήματα για τους «Βλάχους της Πίνδου» και το πατριωτικό του «Ο Καλόγερος της Κλεισούρας του Μεσολογγιού», τα «Αγροτικά» (1891) και ο «Τραγουδιστής του Χωριού και της Στάνης» (1892), που τιμήθηκε στον Φιλαδέλφειο διαγωνισμό. Σ’ αυτά τα ποιήματα, με βουκολικό χρώμα και   χάρη, ο ποιητής ξεκινά από τη λαϊκή παράδοση , και τα πλουτίζει με την προσωπική του τέχνη. Στα τέλη του 1893 κέρδισε 2.500 δραχμές από λαχείο κι έτσι  στις αρχές του επομένου έτους  δημοσιεύει τα «Πεζογραφήματά» του.

Λίγο αργότερα, όμως, η αρρώστια του θα επιδεινωθεί ραγδαία και ο ξενιτεμένος ποιητής γυρίζει στην Ήπειρο και στις 22 Απριλίου 1894 πεθαίνει στο σπίτι της αδελφής του στην Άρτα, σε ηλικία μόλις 26 χρονών.

Οι πρώτες ποιητικές συλλογές του Κρυστάλλη εντάσσονται στο ρομαντισμό της Α’ Αθηναϊκής Σχολής και είναι γραμμένες σε καθαρεύουσα, αποτέλεσμα των επιρροών που δέχτηκε ο ποιητής από την επαφή του με το πνεύμα του αθηναϊκού ρομαντισμού. Με τα «Αγροτικά» πέρασε στον κύκλο της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, στρεφόμενος προς τη δημοτική γλώσσα, και το δημοτικό τραγούδι. Στην πεζογραφία οι επιρροές του εντοπίζονται στο χώρο των λαϊκών παραδόσεων. Και στα πεζά του χρησιμοποίησε αρχικά την καθαρεύουσα, στράφηκε ωστόσο σύντομα προς τη δημοτική, στη χρήση της οποίας συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους.